…Wśród bohaterów naszych wspaniałych
Generał też wsławił się.
Broniąc honoru naszej Ojczyzny
Torturowany przez NKWD…
Fragment wiersza „Generał” uczennicy kl. 1b Kamili Gosa
27 i 28 marca 1945 r. w Pruszkowie NKWD aresztowało przywódców Polskiego Państwa Podziemnego. Następnie przewieziono ich do Moskwy i osadzono w więzieniu na Łubiance. Sowieci, zapraszając ich na rozmowy, zagwarantowali całkowite bezpieczeństwo. Kilka miesięcy później, 17-21 czerwca 1945 r. w Moskwie odbył się ich pokazowy proces, podczas którego na karę więzienia zostali skazani: gen. Leopold Okulicki „Niedźwiadek” – ostatni dowódca AK (10 lat), Jan St. Jankowski – Delegat Rządu na Kraj, wicepremier (8 lat), Adam Bień i Stanisław Jasiukowicz – zastępcy Delegata Rządu, ministrowie (5 lat), Kazimierz Pużak – przewodniczący RJN (1,5 roku), Aleksander Zwierzyński – wiceprzewodniczący RJN, Kazimierz Bagiński – wiceprzewodniczący RJN, Eugeniusz Czarnowski, Józef Chaciński, Stanisław Mierzwa, Zbigniew Stypułkowski i Franciszek Urbański – członkowie RJN ( 18-4 miesięcy).
Uniewinnieni zostali Kazimierz Kobylański, Stanisław Michałowski i Józef Stemler-Dąbski. Antoni Pajdak został wyłączony z procesu i wkrótce potem skazany na 5 lat więzienia.
17 czerwca 2016 r. o godz. 10.00 w sali konferencyjnej Starostwa Powiatowego w Pruszkowie uczniowie Liceum Ogólnokształcącego im. A. Mickiewicza w Piastowie oraz Liceum Ogólnokształcącego im. T. Zana w Pruszkowie, przygotowali konferencję naukową poświęconą 71. rocznicy moskiewskiego procesu szesnastu przywódców Polskiego Państwa Podziemnego, procesu, który miał wpływ na następnych kilkadziesiąt lat polskiej państwowości.
Na początku głos zabrał starosta pruszkowski pan Maksym Gołoś, po jego przemówieniu uczniowie LO im. Zana przedstawili prezentację dot. aresztowania przywódców PPP w Pruszkowie i procesu moskiewskiego. Następnie odbyła się część konferencyjna.
Uczniowie LO im. Zana odpowiedzieli na pytania: Czym było Polskie Państwo Podziemne w czasie II wojny światowej? Dlaczego po II wojnie światowej, bohaterowie PPP byli represjonowani przez władze komunistyczne? Dlaczego przywódcy Polskiego Państwa Podziemnego zdecydowali się na podjęcie rozmów z sowieckimi władzami? Dlaczego Sowieci zdecydowali się na porwanie przywódców obcego państwa i skazanie ich w pokazowym procesie? Dlaczego proces ten był pogwałceniem prawa międzynarodowego? Jaka była reakcja zachodnich aliantów?
Następnie wystąpili uczniowie LO im. Mickiewicza w Piastowie. Pytania zadawał Dawid Kiliański. Trudny temat relacji polsko-sowieckich w czasie II wojny światowej w bardzo przemyślany sposób omówił Jan Jędrzejczyk, który przedstawił również stosunek dowództwa Armii Krajowej do Armii Czerwonej oraz opowiedział w jaki sposób sowiecka propaganda przedstawiała AK. Oczywiście nie mogło zabraknąć pytań o aresztowanie i porwanie w Pruszkowie 27 i 28 marca 1945 r. przywódców Polskiego Państwa Podziemnego, o tym odpowiedział Jakub Szarpak, który również przedstawił przebieg procesu moskiewskiego oraz przypomniał działalność Okulickiego, Jankowskiego i Jasiukowicza w czasie wojny. Okresu odbywania kary nie przeżyli: L. Okulicki, J. St. Jankowski i St. Jasiukowicz, okoliczności ich śmierci i losy tych skazanych, którzy powrócili do Polski przedstawił Jan Jędrzejczyk.
W dalszej części spotkania pani Irena Horban (prezes Pruszkowskiego Towarzystwa Kulturalno-Naukowego) odczytała fragment wspomnień Adama Bienia, jednego z porwanych i skazanych w tym procesie.
Burmistrz Miasta Piastowa pan Grzegorz Szuplewski podziękował młodzieży za pamięć o tragicznych wydarzeniach sprzed 71. lat a pani Horban za przypomnienie słów ministra Bienia.
Na zakończenie Pan Starosta Maksym Gołoś i Wicestarosta Pan Krzysztof Rymuza wręczyli upominki książkowe występującej młodzieży, nauczycielom-opiekunom oraz paniom dyrektor LO im. A. Mickiewicza w Piastowie i LO im. T. Zana w Pruszkowie.
Ale to nie koniec. Uczniowie zaangażowani w przygotowanie tej konferencji zostali zaproszeni na spotkanie z Panem Starostą, gdzie w kameralnej atmosferze rozmawiano o roli historii w życiu młodych ludzi.